Ruđer Josip Bošković (18. maj 1711 — 13. februar 1787) je najveći matematičar i astronom Dubrovnika, jedan od najznačajnijih naučnika svoga vremena, uvršćen među 100 najznamenitijih Srba svih vremena. Bio je profesor univerziteta, osnivač Milanske opservatorije i direktor Optičkog instituta Francuske mornarice. Bio je univerzalan stvaralac: filozof, matematičar, astronom, fizičar, inženjer, pedagog, geolog, arhitekt, arheolog, konstruktor, optičar, diplomat, putopisac, univerzitetski profesor, najbolji pesnik na latinskom jeziku osamnaestog veka i prevodilac-poliglota.
Rođen je 18.05.1711. godine kao sedmo dete trgovca Nikole Bošković (Srbina iz Orahova kod Trebinja u Hercegovina), i majke Pavle (italijanskog porekla, iz porodice Bara Betere, poznatog dubrovačkog pesnika). Njegov brat bio je Bartolomej Baro Bošković. Ceo radni vek proveo je u tuđini, gde je stekao i svetsku slavu, a samo jednom svratio u svoj zavičajni Dubrovnik, 1747. godine.
RUĐER BOŠKOVIĆ- ZAKON SILE
Svoje otadžbinsko poreklo nikada nije krio — ostao je “Slovinac”, kako su se tada nazivali Južni Sloveni. Umro je i sahranjen 13. februara 1787. godine, a srce muje preneto u zavičaj. Ruđer Bošković je, između ostalog, tvorac i jedinstvenog zakona sile, pretpostavljajući da postoji ne samo privlačenje (Njutnov zakon) nego i odbijanje u naizmeničnom menjanju na malim rastojanjima među telima. Smatrao je da je elementarna čestica bez dimenzija izvor sile, a vreme i prostor je, nasuprot Isaku Njutnu smatrao relativnim. Zahvaljujući tome se, s pravom, može nazvati pretečom Alberta Ajnštajna. Pronašao je dva geometrijska metoda za određivanje elemenata Sunčeve rotacije na osnovu posmatranja položaja tri tela, zatim je izračunao dimenzije i spljoštenost Zemlje.
Otkrio je geometrijski model izračunavanja putanja kometa.
TEORIJA IZOSTAZIJA
U geologiji je značajan, jer je pisao o kompenzaciji masa unutar gora i tako postavio temelje kasnijem razvoju teorije izostazija. Regionalne poremećaje sile teže tumačio je razlikom u gustini gornjih i donjih delova Zemljine kore. U domenu klasične fizike, formulisao je jedinstveni zakon svih sila. Pretpostavio je postojanje, ne samo privlačnih, nego i odbojnih sila. Svojim idejama o relativnosti prostora i vremena bio je preteča Ajnštajnove teorije relativnosti.
Objavio je veliki broj radova iz sferne trigonometrije i statističkih metoda u fizici.
Dela:
- “Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium”
- “Opera partientia ad opticam et astronomiam”
- “Elementorum universae matheseos”
- “O morskoj plimi”
- “O zakonu sila u prirodi”
- “O svetlu”
- “Teorija konusnih preseka”
- “Elementi matematike”.